Hiện nay, thành phần kinh tế nhà nước là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế nước ta. Vậy, thành phần kinh tế nhà nước là gì? Mời bạn đọc bài viết Thành phần kinh tế nhà nước là gì?
Thành phần kinh tế nhà nước là gì?
Thành phần kinh tế dựa trên sở hữu nhà nước về tư liệu sản xuất được gọi là thành phần kinh tế nhà nước.
Hiện nay, thành phần kinh tế nhà nước là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế nước ta. Do đó, nền kinh tế nhà nước bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, quỹ dự trữ quốc gia, quỹ bảo hiểm nhà nước và tài sản thuộc sở hữu nhà nước có thể được sử dụng cho sản xuất và thương mại.
Nhờ đó, nó chiếm những vị trí quan trọng, then chốt trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng để nhà nước điều hành và điều tiết nền kinh tế.
Để tăng cường vai trò của khu vực kinh tế nhà nước hiện nay, nước ta phải tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN, đổi mới căn bản cơ chế đại diện chủ sở hữu và cơ chế giám sát. Bên cạnh đó, nâng cao vai trò, hiệu lực quản lý nhà nước phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa….
2. Thực trạng của thành phần kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
“Tiếp tục đổi mới và phát triển có hiệu quả kinh tế nhà nước để làm tốt vai trò chủ đạo: làm đòn bẩy đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế và giải quyết những vấn đề xã hội, mở đường, hướng dẫn, hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển; làm lực lượng vật chất để Nhà nước thực hiện chức năng điều tiết và quản lý vĩ mô; tạo nền tảng cho chế độ xã hội mới” đã được chủ trương trong Văn kiện Đại hội VIII (1996).
Văn kiện Đại hội IX (2001) nêu rõ kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng, là công cụ để nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thuộc kinh tế. Doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò nòng cốt trong ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, nêu gương về năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế – xã hội và chấp hành pháp luật.
Văn kiện Đại hội X (2006) nhất quán: “Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển”…
Nhìn chung, quan niệm của Đảng ta về kiểm toán nhà nước và vai trò trọng yếu của bộ phận kiểm toán nhà nước trong nền kinh tế thị trường đã có sự phát triển rõ rệt kể từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. Hai điều đáng chú ý nhất là:
Đầu tiên, chúng ta chuyển từ khái niệm kinh tế nhà nước sang khái niệm DNNN vì có sự phân biệt giữa sở hữu nhà nước và hình thức DNNN, cũng như có sự phân biệt giữa quyền sở hữu và quyền kinh doanh trong DNNN. KTNN.
Thứ hai, để tránh nhầm lẫn về vai trò chủ đạo của KTNN và vai trò quản lý, điều hành của Nhà nước, Đảng ta đã quy định KTNN không lãnh đạo các thành phần kinh tế khác. “Là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển” chẳng hạn.
3. Vai trò của thành phần kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
Về cơ bản, “vai trò chủ đạo” của Kiểm toán Nhà nước được thể hiện ở các khía cạnh chính sau:
Trước hết, vai trò lãnh đạo của KTNN thể hiện ở trình độ công nghệ, trình độ quản lý, hiệu quả kinh tế – xã hội và năng lực cạnh tranh.
Thứ hai, Kiểm toán Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong việc khắc phục, hạn chế những bất cập của cơ chế thị trường.
Thứ ba, KTNN độc quyền trong lĩnh vực liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia.
Thứ tư, kiểm toán nhà nước là “công cụ” khuyến khích phát triển các thành phần kinh tế khác trong nền kinh tế quốc dân theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế nước ta đã có nhiều thay đổi lớn sau hơn 30 năm phát triển kinh tế nhà nước, trong đó có DNNN. Hệ thống DNNN đã được củng cố, góp phần vào thành quả của công cuộc đổi mới qua nhiều lần sắp xếp và từng bước chuyển đổi. Nhiều DNNN dẫn đầu thị trường, sản xuất kinh doanh hiệu quả, chi phối các ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng, nhiều nhiệm vụ chưa được triển khai hiệu quả. Vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước chưa được phát huy đầy đủ. Trên thực tế, nhiều DNNN đã sử dụng chính sách “kinh doanh đa ngành, đa lĩnh vực”, tham gia thành lập ngân hàng, công ty tài chính, đầu tư vào bất động sản, chứng khoán trong khi đầu tư rất ít vào lĩnh vực cốt lõi. Trình độ kỹ thuật, công nghệ lạc hậu là lực cản lớn đối với quá trình nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của DNNN; một số đơn vị hoạt động mang tính độc quyền cao, ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường; một số đơn vị sử dụng nhiều vốn nhà nước nhưng hiệu quả chưa tương xứng, làm tăng nợ nhà nước; còn một số DNNN chưa gắn yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị – xã hội với hoạt động sản xuất kinh doanh. Không chỉ bộ phận DNNN kinh doanh kém hiệu quả mà gần đây còn bị “tai tiếng” bởi những vụ án tham nhũng kinh tế lớn, phức tạp.