Thị trường chứng khoán phản ánh sức khỏe kinh tế của một quốc gia. Chu kỳ kinh tế biến động có tác động đến chứng khoán nói chung và các nhà đầu tư nói riêng.
Hiểu biết về chu kỳ kinh tế sẽ hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá và xác định các cơ hội gia tăng lợi nhuận kinh doanh chứng khoán. Bài viết sau sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về khái niệm, ảnh hưởng và các giai đoạn của chu kỳ kinh tế.
Chu kỳ kinh tế là gì?
Chu kỳ kinh doanh là những biến động theo chu kỳ xảy ra trong một nền kinh tế. Bởi nền kinh tế thị trường không phải lúc nào cũng phát triển hay lúc nào cũng suy thoái mà thường xuyên biến động, khó kiểm soát. Chu kỳ kinh tế được thể hiện bằng một loạt các sự kiện lặp lại theo thời gian. Mặc dù các sự kiện kinh tế của các chu kỳ sẽ không giống nhau, nhưng chúng sẽ chia sẻ một số đặc điểm.
Chu kỳ kinh tế sẽ được đo lường cụ thể bằng sự biến động của GDP thực tế, dẫn đến sự luân phiên của các sự kiện: suy thoái, phục hồi và hưng thịnh.
Trong đó GDP hoặc tổng giá trị tiền tệ của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất tại một quốc gia được xác định trong một khoảng thời gian cụ thể. Chu kỳ kinh tế sẽ bắt đầu với một cuộc suy thoái, sau đó là hai quý tăng trưởng GDP thực tế âm.
Nguyên nhân chu kỳ kinh doanh bao gồm:
- Chu kỳ kinh tế, theo Sismondi (nhà kinh tế học nổi tiếng người Thụy Sĩ), là kết quả tự nhiên của các yếu tố thị trường như mức tiêu thụ thấp và sản xuất dư thừa.
- Quan điểm truyền thống cho rằng chu kỳ kinh tế là kết quả của các yếu tố bên ngoài như dịch bệnh, chiến tranh, thiên tai, v.V.
Dưới đây là một số ví dụ về nguyên nhân gây ra chu kỳ kinh doanh:
- Tăng trưởng kinh tế khiến các doanh nghiệp phải tăng lương cho nhân viên. Người lao động có rất nhiều tiền để chi tiêu ngay bây giờ, điều này dẫn đến việc sản xuất hàng hóa phải tăng lên để đáp ứng nhu cầu.
- Điều này sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển và mở rộng, dẫn đến cạnh tranh trên thị trường.
- Do đó, các doanh nghiệp sẽ buộc phải giảm giá để kích cầu người tiêu dùng. Lợi nhuận kinh doanh giảm, các công ty cắt giảm lương và công nhân, và cuối cùng, suy thoái kinh tế là kết quả.
Các giai đoạn của chu kỳ kinh tế
Chu kỳ kinh tế là sự thay đổi của GDP qua các giai đoạn biến động khác nhau. Hiểu biết về giai đoạn của chu kỳ kinh tế sẽ hỗ trợ cho việc phân tích và đánh giá các cơ hội đầu tư và kinh doanh. Các giai đoạn của chu kỳ kinh doanh sẽ như sau:
- Giai đoạn suy thoái: Đây là thời điểm nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu chững lại (sản lượng hàng hóa giảm, tỷ lệ thất nghiệp tăng, tiền lương thấp, lãi suất tín dụng, tiêu dùng thắt chặt…) dẫn đến GDP giảm. Lạm phát đã chậm lại trong khoảng thời gian này, nhưng có độ trễ.
- Giai đoạn đáy: Nền kinh tế suy thoái nghiêm trọng trong thời gian này, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân và doanh nghiệp. Chính phủ bắt đầu thực hiện các chính sách hỗ trợ tài chính bằng cách bơm tiền vào nền kinh tế. Các hoạt động hỗ trợ như giảm lãi suất, chính sách trợ giá… có thể góp phần hạn chế suy thoái kinh tế chung của thị trường. Ở đáy chu kỳ, lạm phát tăng nhẹ.
- Nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu phục hồi trong giai đoạn này (sản xuất phát triển trở lại, lợi nhuận và doanh thu của các doanh nghiệp cao trở lại…). Mặt bằng GDP luôn duy trì ở mức dương và tăng đáng kể so với giai đoạn trước. Lạm phát hiện ở mức vừa phải và đang trên đà giảm.
- Giai đoạn đỉnh của chu kỳ kinh tế (Peak): GDP cao trong giai đoạn này, nhưng tốc độ tăng trưởng chậm hơn so với giai đoạn phục hồi. Tăng trưởng GDP đã chậm lại khi nền kinh tế đã đạt đến đỉnh cao. Đây cũng là lúc lạm phát bắt đầu tăng nhanh và đồng tiền mất giá. Nền kinh tế hiện đang có dấu hiệu đạt đỉnh và bước vào một chu kỳ mới.
Khi nền kinh tế trải qua hai quý liên tiếp tăng trưởng GDP âm, một cuộc suy thoái bắt đầu. Nếu quý I âm, quý II dương và quý III vẫn âm thì giai đoạn suy thoái của chu kỳ sẽ không được tính.
Chu kỳ kinh tế Việt Nam
Cứ mười năm một lần, Việt Nam lại trải qua một cuộc khủng hoảng kinh tế. Nước ta suy thoái kinh tế vào những năm cuối của thập kỷ. Tuy nhiên, đây là sự xuất hiện suy thoái một lần. Chu kỳ kinh tế ở Việt Nam bắt đầu bằng sự hưng phấn và tâm lý đám đông, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và giá trị GDP.
Tại Việt Nam, hai chu kỳ kinh tế nổi bật nhất bắt đầu vào năm 1997 và 2008. Đây là hai đợt suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất mà nước ta phải trải qua do tác động của thị trường tài chính. Cuộc khủng hoảng này xảy ra khi nền kinh tế Việt Nam còn yếu và dễ bị tác động từ bên ngoài.
Chu kỳ kinh tế gần nhất bắt đầu từ năm 2019 và kết thúc vào năm 2021. Năm 2022, nền kinh tế nước ta đang trong đà phục hồi, GDP tăng trở lại, lạm phát được kiểm soát.
Ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế đến tăng trưởng GDP của một quốc gia
Chu kỳ kinh doanh là những biến động kinh tế do các yếu tố bên trong hoặc bên ngoài gây ra. Giá trị GDP của một quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề bởi những biến động của chu kỳ kinh tế. Sau đây là tác động của chu kỳ kinh tế đến tăng trưởng GDP:
- Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, các hoạt động kinh tế như (đầu tư, sản xuất, nhu cầu tiêu dùng, chi tiêu của người dân…) đều giảm sút. Điều này sẽ tác động trực tiếp đến GDP của nước này đang có xu hướng giảm mạnh.
- Giai đoạn đáy, nền kinh tế đã bị suy thoái ở mức nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân, doanh nghiệp. Nhà nước bắt đầu có các chính sách hỗ trợ tài chính bằng cách bơm nguồn tiền vào nền kinh tế. Các hoạt động hỗ trợ như: Giảm lãi suất, chính sách trợ giá… để làm giảm đà suy thoái kinh tế chung của thị trường. Lạm phát ở giai đoạn đáy có sự tăng nhẹ
- Giai đoạn phục hồi của chu kỳ kinh tế: Tại thời điểm này, nhu cầu của người tiêu dùng bắt đầu tăng chậm trở lại. Đầu tư, sản lượng và lãi suất đều tăng, mặc dù chậm. Điều này sẽ khuyến khích giá trị hàng hóa và dịch vụ tăng lên, giúp giá trị GDP tăng nhẹ.
- Giai đoạn hưng thịnh của chu kỳ kinh tế: Biểu hiện tiền lương tăng, tỷ lệ thất nghiệp giảm và các doanh nghiệp thuê thêm nhân công để thúc đẩy sản lượng. Điều này sẽ tác động đến hoạt động chi tiêu, do nhu cầu về dịch vụ sẽ tăng mạnh, kéo theo GDP tăng trưởng mạnh.
Mỗi giai đoạn của chu kỳ kinh tế có những biểu hiện và tác động khác nhau đến hoạt động sản xuất và nhu cầu tiêu dùng của con người. Kể từ đó, GDP của nước này tăng giảm mạnh theo chu kỳ kinh doanh, phản ánh sức khỏe của nền kinh tế.
Cách đầu tư chứng khoán theo chu kỳ kinh tế
Nhà đầu tư sẽ đưa ra những nhận định và chiến lược đầu tư chứng khoán phù hợp dựa trên chu kỳ kinh tế. Dưới đây là một số kinh nghiệm và thông tin cần thiết để giao dịch cổ phiếu hiệu quả theo chu kỳ kinh tế.
Mối quan hệ thị trường chứng khoán và chu kỳ kinh tế
Thị trường chứng khoán phản ánh những kỳ vọng kinh doanh và kinh tế trong tương lai. Các đồ thị của chu kỳ kinh tế và thị trường chứng khoán là tương tự nhau. Tuy nhiên, biểu đồ chứng khoán thường đi trước biểu đồ chu kỳ kinh tế của một quốc gia.
Khi nền kinh tế suy thoái, thị trường chứng khoán chạm đáy. Khi nền kinh tế chạm đáy, thị trường chứng khoán bắt đầu cải thiện và tăng nhẹ. Khi nền kinh tế bắt đầu phục hồi, giá trị thị trường chứng khoán tăng mạnh nhất (Recovery). Cuối cùng, khi nền kinh tế ở đỉnh cao, cổ phiếu giảm và giảm.
Các nhà đầu tư có thể xác định thời điểm tốt nhất để mua và bán dựa trên mối quan hệ chặt chẽ của thị trường chứng khoán với chu kỳ kinh tế. Đưa ra các quyết định đầu tư phù hợp bằng cách dự báo tăng giá cổ phiếu.
Lựa chọn lĩnh vực và mã chứng khoán đầu tư theo chu kỳ kinh tế
Một số ngành sẽ có sự tăng trưởng vượt trội dựa trên chu kỳ kinh tế và các chính sách kiểm soát hỗ trợ của nhà nước. Để lựa chọn giải pháp tốt nhất, nhà đầu tư phải xem xét đặc điểm của từng ngành trong mối tương quan với chu kỳ kinh tế.
- Ở đáy của chu kỳ kinh tế, nhà nước sẽ thường xuyên bơm dòng tiền vào các nhóm ngành như tài chính, ngân hàng, logistics… để giúp họ phục hồi. Sự phục hồi của nhu cầu kinh tế sẽ giúp lĩnh vực logistics phát triển. Việc lựa chọn bluechips chứng khoán, ngân hàng, logistics sẽ có lợi cho nhà đầu tư.
- Trong giai đoạn phục hồi, các lĩnh vực như công nghiệp, công nghệ, xây dựng, cung ứng vật liệu, v.V sẽ là những lĩnh vực lý tưởng để đầu tư. Đến thời điểm này, các ngành này đã bắt đầu có dấu hiệu phục hồi, bứt phá và mang đến cơ hội sinh lời hấp dẫn.
- Giai đoạn cao điểm: Người tiêu dùng, đồ trang sức, kim loại, năng lượng, chăm sóc sức khỏe, du lịch và các nhóm ngành khác sẽ tăng trưởng và phát triển nhanh chóng do nhu cầu của người dân tăng lên đáng kể.
- Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, hầu hết các ngành đều không có lợi cho việc đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, một số lĩnh vực công nghiệp như bất động sản và ngân hàng tiếp tục được hưởng lợi từ suy thoái kinh tế. Nhà đầu tư có thể tiến hành nghiên cứu để lựa chọn chứng khoán đầu tư phù hợp.
Nhà đầu tư phải hiểu và tìm hiểu đặc điểm của các sự kiện biến động có tính chu kỳ để lựa chọn cách mua bán chứng khoán phù hợp nhất. Hy vọng với những thông tin cung cấp trên đây sẽ giúp bạn đọc nắm được khái niệm, các giai đoạn và mối quan hệ của chu kỳ kinh tế với đầu tư chứng khoán, từ đó đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt nhất.